Uzun yıllardır etraf ve iklim değişikliğine yönelik siyasetler uygulayan ve kömürden uzaklaşan Avrupa ülkeleri, Rusya-Ukrayna savaşının başlaması ve Rusya’dan uygun fiyatlı doğalgaz akışının kesilmesiyle bu yaklaşımını değiştirmek zorunda kaldı.
Savaşla yeni bir boyuta taşınan güç krizi, Avrupa ülkelerinde kömür aksisi olan çevreci kamuoyu baskısının azalmasına da neden oldu.
Uluslararası Güç Ajansı’nın (IEA) yıllık yayımlanan “Kömür 2022” raporuna nazaran, 2022’de global kömür tüketimi evvelki yıla nazaran yüzde 1,2 artarken, AB’deki artış yüzde 6,5’i buldu.
ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KÖMÜR TALEBİ ARTTI
Böylece, 2021’de 449 milyon ton olan Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin kömür tüketimi, 2022’de 478 milyon tona ulaştı. Kelam konusu yükselişte, elektrik üretiminde kullanılan kömür talebinin artması tesirli oldu.
AB ülkelerinin 2021’de 332 milyon ton düzeyinde olan toplam kömür üretimi de 2022’de yüzde 7,3 artarak 357 milyon tona çıktı.
DÜŞÜŞ EĞİLİMİ BİLAKİS DÖNDÜ
AB’de 1990’da elektrik üretiminin yüzde 40’ını sağlayan termik santrallerin hissesi 30 yıl boyunca düşüş eğilimi gösterdi. Elektrik üretiminde kömürün hissesi 2020’de yüzde 13’e kadar geriledi.
Savaş öncesinde, Avrupa’da bulunan toplam 324 termik santralin yaklaşık yarısının 2030’a kadar büsbütün kapatılması tarafında hazırlıklar yapılmıştı.
Düşünce kuruluşu Bruegel datalarına nazaran, AB ülkeleri ve İngiltere’de kömür santrallerinden elektrik üretimi 2015-2020 devrinde yüzde 40 geriledi.
MADENCİLİK FAALİYETLERİ HIZLANDI
Enerji krizinde kömür talebinin artmasıyla, kömürün elektrik üretimindeki hissesinin 2022’de yüzde 20’yi bulduğu varsayım ediliyor.
Enerji krizine karşı çeşitli tedbir arayışı içindeki birtakım Avrupa ülkelerinde kömür ve madencilik faaliyetleri son periyotta sürat kazandı. AB ülkelerinde mevcut kömür madenlerinden yapılan üretim artırılırken, İngiltere ve Polonya üzere birtakım ülkeler de yeni kömür madenleri projeleri hazırladı.
Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda, İspanya, İtalya, Yunanistan, Macaristan ve Avusturya üzere ülkeler kömürle çalışan elektrik santrallerinin ömrünü uzatma, kapatılan santralleri tekrar devreye alma ve mevcut üretimleri artırma tarafında adımlar attı.
ALMANYA YERLİ KÖMÜRE GERİ DÖNDÜ
Almanya, daha evvel 2038’de kömür santrallerini kapatmayı hedeflediğini açıklamış ve 2021’de kimi santral işletmecileriyle mutabakat sağlayarak bu tarihi 2030’a çekmişti.
Kömür kullanımının sonlandırılması için hedeflenen tarihi 2038’den 2030’a çekmek, Alman koalisyon hükümetinin geçen yıl temel seçim vaatleri ortasında yer alıyordu.
Rusya-Ukrayna savaşının Avrupa’da güç krizini tetiklemesinden sonra Rusya’dan doğalgaza erişemeyen Almanya, alternatif bir güç arzını garanti altına almak için çalışmalar yürütürken, yerli kömür sanayisine geri dönme kararı aldı.
Ukrayna savaşı sonrası Rusya’ya bağımlılığı azaltmak maksadıyla Alman hükümeti daha evvel kapatacağını açıkladığı kömür santrallerinin kullanımına devam etmeye karar verdi.
Alman hükümeti kimi kömür santrallerini tekrar şebekeye bağlamak için harekete geçti ve kapatılması planlanan kimi santrallerin ömrünü uzattı.
Bu kapsamda, Almanya 6 gigavatsaat üzerinde üretim kapasitesi bulunan kömür santrallerinin acil durum rezervi olarak hazırda bekletilmesini kararlaştırdı.
Alman güç şirketi RWE, Neurath ve NiederauBem’de 3 linyit ünitesini tekrar açacağını açıkladı.
KÖMÜR SANTRALLERİ TEKRAR AÇILDI
Fransız devletinin talebiyle ülkedeki elektrik üretim ve dağıtım şirketi GazelEnerji, Moselle’de bulunan kömür santralini tekrar hizmete soktu. Toplam 600 megavatsaat elektrik üretim kapasiteli santral güç krizi nedeniyle bir müddet daha faaliyete devam edecek.
İtalya’da hükümet, 2025’te kapatılması öngörülen 6 kömür santralinin kapatılmasını erteleme, hizmetten çıkarılan bir santralin de acil durumda tekrar açılmasına yönelik hazırlıklar yaptı.
İspanya’da, güç firması Endesa’nın As Portes kömür santralini kapatmasının ertelenmesi istendi.
İNGİLTERE 30 YIL SONRA MADEN PROJESİNİ ONAYLADI
İngiltere, kimi kömür santrallerinin faaliyet mühletini uzatıldı. Drax ve EDF şirketleri ile 2 farklı kömür santralinin faaliyet mühletinin uzatılması için mukavele yapıldı.
Hükümet ile Uniper ortasında 2022’de kapatılacak Ratcliffe kömür santralinin çalışmaya devam etmesi konusunda da mutabakat sağlandı.
Avrupa’da yaşanan güç krizi, İngiltere’de geçmişte çevrecilerin reaksiyonları nedeniyle rafa kaldırılan kömür yatırımlarını ve buna yaklaşımı değiştirdi.
Ayrıca, İngiltere 30 yıl sonra birinci defa yeni bir kömür madeni projesine onay verdi. Ülkenin kuzeybatısında yer alan Cumbria bölgesindeki projeden üretilecek madenin çelik üretiminde kullanılacağı, elektrik üretim maksatlı olmayacağı belirtildi.
PLANLAR ERTELENDİ
AB’nin en büyük kömür üretici ve tüketicilerinden Polonya pak güce yönelme planları yapsa da Rusya-Ukrayna savaşından sonra kömür tüketimini artırdı.
Rusya’dan doğalgaz ve kömür almayı durduran Polonya’nın Kolombiya, Kazakistan, Güney Afrika, Avustralya ve Endonezya’dan kömür ithalatını yükseltti.
Hükümet, konutları ısıtmak için linyit kullanımına yönelik yasağı askıya alma kararı alırken, madenlerden termal kömür üretiminin artırılmasına karar verildi.
Avusturya’da hükümet, Verbund şirketinden faaliyeti 2020’de durdurulan kömür santralini arz darboğazları yahut arzın büsbütün kesilmesi durumunda yine kullanıma hazır hale getirmesini istedi.
Danimarka’da ise elektrik arz güvenliğine süreksiz olarak katkıda bulunmak üzere 2’si kömür olmak üzere 3 elektrik santralinin planlanan kapanış tarihlerini erteleme kararı alındı.
HÜKÜMETLERDEN GERİ ADIM
Yunanistan hükümeti, linyit üretimini yüzde 50 artırma kararı aldı. Mevcut güç krizi nedeniyle 7 kömür santralinin planlanandan daha uzun müddet aktif tutulmasına karar verildi.
Macaristan, 2025 yılına kadar kömürü basamaklı olarak kaldırma taahhüdünden vazgeçti. Kömür madenciliğinin artırılması ve Matra’da çevrim dışı bir linyit santralinin restore edilmesi kararı alındı.
Hollanda, geçmişte yüzde 35’in altında kapasiteyle çalışmak zorunda olan kömür santrallerindeki üretim sonunu kaldırdı. Ülkede, kömür santrallerinin tam kapasite üretim yapmasına müsaade verildi.
Romanya’da 2022 sonunda devre dışı bırakılacak Rovinari ve Turceni termik santral ünitelerinin kapatılması ertelendi. Hükümet, kömürden büsbütün çıkış taahhüdünden geri adım attı. (AA)