Türkiye’nin uzaya ait 10 yıllık strateji dokümanı niteliğindeki Milli Uzay Programı’nda belirlenen maksatlara ait son durumu anlatan Yıldırım, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen yıl açıkladığı programda 10 ana maksadın yer aldığını söyledi. Yıldırım, “Çalışmalarımızda 10 amaçta de hiç sürat kesmeden yürümeye devam ediyoruz. Kimilerinde daha süratli, kimilerinde daha yavaş gelişmeler olsa da hepsinde ilerliyoruz.” diye konuştu.
En çok merak edilen gayelerden “Ay Görevi” programının bir “bayrak gemisi” niteliğinde olduğunu vurgulayan Yıldırım, şunları söyledi:
“Ay misyonumuz, 2028 sonu 2029 başı üzere Ay’ın yüzeyine yumuşak iniş yapabilmek ve bir aracın Ay sathında bilgi toplamasını sağlamak. Mümkün mertebe bugüne kadar çalışılmamış, tespit edilememiş hususların çalışılmasını istiyoruz lakin bu türlü bir şeyi ülke olarak yapmadık ve Türkiye’nin bugüne kadar bir ‘derin uzay’ misyonu yok. Yaptığımız uzay çalışmaları daima yakın yörünge ve yer sabit yörüngeden ibaret. Bu hiç yapılmamış bir iş olduğu için evvel bunu öğrenmemiz gerek. Bu yüzden bir ön faz koyduk projeye ve evvel biz büyük oranda yerli imal edeceğimiz aracımızı yapalım, kendi özgün hibrit motorumuzla Ay’a ulaşalım dedik. Buna da sert iniş dedik. Bu projemizde şu anda dizaynlar bitti. Uyduya çok benzeyen bir uzay aracı. Ardında büyük bir itki sistemi olacak, o da hibrit motorumuz. 2,5-3 ton ortası bir yükü olacak, yaklaşık bir otomobil büyüklüğünde. Bu ay prestijiyle imalatına başlanacak. Bir kısım modüllerinde ne yazık ki dışa bağımlılık devam ediyor. Bunların da tedarik müddetlerinde pandemi münasebetiyle bir uzama var. Bunların hepsinde şu anda çalışıyoruz. Bugünden itibaren 1,5-2 sene içinde bu misyonumuzu gerçekleştireceğiz.”
Bu basamak tamamlandığında ülkenin artık öteki bir noktada olacağına dikkati çeken Yıldırım, “Türkiye, Ay’a ulaşabilen bir avuç ülkeden biri olacak, teknolojik olarak bir sıçrama yapacak. Yaklaşık 380 bin kilometre bir seyahat. O seyahat boyunca aracı yöneteceğiz, rotasından sapma olursa düzelteceğiz, haberleşeceğiz, komut vereceğiz, tüm ölçüm datalarını alacağız. Bunların hepsi Türkiye için heyecan verici, birinci kez olacak işler. Bunu başardıktan sonra da ikinci adım yumuşak iniş çalışmalarına başlayacağız. Onun da fikri çalışmaları başlamış durumda.” ifadelerini kullandı.
“7-10 GÜN BİLİMSEL ÇALIŞMA YAPILACAK”
Yıldırım, “Türk Astronot ve Bilim Misyonu” amacına ait de TÜBİTAK aracılığıyla bir davet açıldığını ve 50’ye yakın deney teklifi geldiğini bildirdi. Bunlar ortasında bugüne kadar hiç yapılmamış deneylerin de yer aldığını belirten Yıldırım, makul kriterlere nazaran yapılacak deneylerin seçileceğini ve Türk uzay yolcusunun, Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda (ISS) kalacağı 7-10 günlük müddet içinde bu deneyleri gerçekleştireceğini anlattı.
Yıldırım, Türk uzay yolcusunun seçimi kapsamında da müracaatlar için bir internet sitesi kurulduğunu anımsatarak, “Buraya çok ilgi oldu, site 30 binin üzerinde ‘tık’ aldı lakin 1,5 sayfa süren kriterler ve ağır kurallar var. Herkese nazaran değil uzaya çıkmak. Çok gerilimli, fiziki ve ruhsal yükleri olan, kesinlikle bir teknik art plan isteyen, lisan bilgisi ve sıhhat kuralları, yaş uzunluk kriteri… 700 civarında müracaat aldık, sonra bunlar elenmeye başlandı, sunulan bilgilerin doğruluğundan yola çıkarak bu sayı 30’a kadar indi.” dedi.
Elemeye ait de bilgi veren Yıldırım, önemli sıhhat taramalarının yapıldığını, adayların yabancı lisan seviyelerinin test edildiğini lisana getirdi.
Yıldırım, tüm kriterlere bakıldığında aday sayılarının düştüğünü belirterek şunları kaydetti:
“Son 2 kişiyi seçmeye yakınız. Ruhsal testler üzere çalışmalar devam ediyor. Bunları yalnızca TUA ve TÜBİTAK yetkilileri yapmıyor zira Türkiye bir astronot çalışmasını birinci kere gerçekleştiriyor. Kimi şeyleri teorik olarak bilsek de yapmış olan birilerinin devrede olması çok daha sağlam oluyor. İş birliği yaptığımız Axiom Space isimli ABD şirketi ile bu çalışmayı yapıyoruz. Hem astronot eğitimini onlardan alıyoruz hem de birinci Türk uzay yolcusunu uzay istasyonuna onlar götürüp getirecek. İnşallah kasım ayı üzere 1 asil, 1 yedek 2 adayımız seçilecek, açıklanacak ve ondan sonra ABD’de 5-6 aylık bir eğitim süreci başlayacak. Bu eğitim alındıktan sonra da 2023 yılının ikinci yarısında fırlatma gerçekleşecek ve 7-10 gün ISS’de bilimsel çalışma yapılacak.”
“ÜLKEMİZİ UZAYDA KUVVETLİ FORMDA TEMSİL ETMEMİZ LAZIM”
TUA’nın milletlerarası tertiplerde uzayla ilgili mevzularda Türkiye’yi temsil ettiğini vurgulayan Yıldırım, Avrupa, Afrika, Asya ve Amerika üzere dünyanın her yerinden ülkelerle de ikili bağlar yürüttüklerini söyledi.
Yıldırım, TUA’nın ikili muahede imzaladığı ülke sayısının 10’u geçtiğini belirterek, “Uzay konusunda ABD, Rusya, Çin üzere beşerli uçuşlar yapabilen yahut Japonya, AB, Hindistan üzere başka bahisleri tek başına başarabilen ülkeler hariç başka bütün ülkelerin iş birliği yapması lazım. Aksi takdirde hem çok sıkıntı hem çok maliyetli hem de yavaş oluyor. Bizimse yavaşlığa hiç tahammülümüz yok. Zati geriden geliyoruz, kesinlikle ortayı kapatarak ülkemizi uzayda çok kuvvetli formda temsil etmemiz lazım. O yüzden ikili iş birlikleri çok önemli” değerlendirmesinde bulundu.
Milli Uzay Programı’ndaki uzay limanı çalışmaları, bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi üzere maksatlarda de Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ile koordineli çalıştıklarını vurgulayan Yıldırım, şunları tabir etti:
“Burada birtakım ülkelerle iş birlikleri kelam konusu. Uzay Havası Merkezi kurma gayemiz vardı, bunun çalışmaları bitti sayılır. Kendi ajansımız bünyesinde bu türlü bir merkez kuruluyor ve bu hayata geçtiği vakit dünyaya da hitap edebilecek bilimsel bir merkez olacak. Bir Uzay Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurulması konusunda ODTÜ içinde hoş bir alanda çalışmalar devam ediyor. Bizim merkezimiz de oraya taşınacak. Önemli sinerji oluşturacak, yurt içi ve dışından uzay firmalarının bir ortaya geleceği bir yapı düşünüyoruz. Uzay ekosisteminin ve insan kaynağının geliştirilmesi, bunların hepsi bizler için vazgeçilmez şeyler.”
Yıldırım, geleceğin uzayda olduğunu ve gençlerin bu alana yönlenmesinin kıymet taşıdığını belirterek, “Milli Uzay Programı, Türkiye’nin, 84 milyonun kucaklaması gereken bir program. Uzaya da Ajansımıza da her yaştan ilgi var lakin bu ilginin artarak ve bilgilenerek de devam etmesini istek ediyoruz. Bunun için elimizden geleni yapıyoruz, halkımızın da dayanağını bekliyoruz” dedi.