Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, yeniden misyona seçilerek iktidarını üçüncü periyoda taşıdı. Şi, Çin Ulusal Halk Kongresinin (ÇUHK) başşehir Beijing’de devam eden 14. periyodunun 1. Genel Şurası’nda, tek aday olduğu oylamada, delegelerin oy birliği ile üçüncü kez devlet başkanı seçildi.
Kongrede devlet başkanı yardımcılığına Han Cıng, meclis başkanlığına ise Cao Licı seçildi. Şi, Cao ve Han, yemin ederek misyonlarına başladı.
Ülke tarihinde ilk
Daha evvel 2013 ve 2018’de iki kez devlet başkanı seçilen, 10 yıldır misyon yapan Şi, 5 yıllığına yine seçilerek, Çin Halk Cumhuriyeti tarihinde devlet başkanlığını üçüncü dönme taşıyan birinci isim oldu. Şi, ayrıyeten Merkezi Askeri Kurul Başkanlığına da tekrar seçilerek ordunun başındaki başkomutan pozisyonunu sürdürdü.
Şi’nin devlet başkanlığını üçüncü periyotta sürdüreceğinin işareti, Çin Anayasası’nda 2018’de yapılan değişiklikle verilmişti. Değişiklikle devlet liderinin vazife müddetini iki periyotla sınırlayan kural kaldırılmış, böylelikle Şi’nin üçüncü devrinin önü açılmıştı.
Çin’de Başbakan Birinci Yardımcısı Han Cıng, ülkenin yeni Devlet Başkanı Yardımcısı oldu. Han, Çin Ulusal Halk Kongresinin (ÇUHK) başşehir Beijing’de devam eden 14. periyodunun 1. Genel Heyeti’nde, tek aday olduğu oylamada, 2 bin 952 delegenin tamamının oyunu alarak devlet başkanı yardımcısı seçildi. Çin’de kabine fonksiyonunu yerine getiren Devlet Kurulu’nda 2018’den bu yana Başbakan Birinci Yardımcısı olarak yer alan Han, yeni misyonunu gelecek 5 yılda sürdürecek.
Mao’dan sonra birinci isim
69 yaşındaki Şi, ülkeyi yöneten Çin Komünist Partisinin (ÇKP) Ekim 2022’de düzenlediği 20. Ulusal Kongresi’nde üçüncü kez parti genel sekreterliğine seçilerek Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Mao Zedong’dan bu yana parti yöneticiliğini iki periyottan fazla sürdüren birinci lider olmuştu. Tek parti iktidarının olduğu, parti ve devlet idaresinin iç içe geçtiği Çin’de üst düzey devlet görevleri parti iktidarının uzantısı olarak görülüyor ve tıpkı yetkililerce yerine getiriliyor. Şi, mevcut haliyle 1982 Anayasası ile kurulan devlet başkanlığı makamında iki devirden fazla kalan birinci başkan olacak.
Şi’den evvelki iki önder iki periyotta bırakmıştı
Ancak 1989’de Tienanmın Meydanı’ndaki protestoların yaratığı iç siyasi kriz, parti, devlet ve ordu liderliğinin yine tek elde toplanmasını getirdi. Islahat ve dışa açılma siyasetinin izlendiği, idarede kurumsallaşma eğiliminin öne çıktığı bu periyotta, devlet başkanlığına iki periyot sonu getirilmesi iktidarın çatışmasız periyodunu sağlayacak formül olarak görüldü. Şi’den evvel 1993-2003 yıllarında Ciang Zımin, 2003-2013 yıllarında Hu Cintao, iki periyot devlet başkanlığı yaptıktan sonra devlet ve parti misyonlarından ayrıldı.
Çin önderinin yakın devirdeki teamüllerden farklı olarak iktidarını üçüncü periyoda taşıması, Şi’nin yeni devirde “tek adam” pozisyonunun pekiştiğinin işareti olarak görülüyor. Şi’nin “Yeni Periyotta Çin Karakterinde Sosyalizm” adı verilen düşünceleri, Parti Tüzüğü’ne ve Anayasa’ya girmiş, ÇKP’nin 2021’de parti tarihine ait aldığı kararda, Şi, Mao ve Dıng ile birlikte “düşünce kurucu önder” olarak tanımlanmıştı.
Geçen yılki ÇKP Kongresi’nde partinin üst idare takımlarına Şi’ye yakın isimler seçilirken Parti Tüzüğü’nde yapılan değişiklikle Şi’nin partinin “çekirdek lideri” olduğu ve niyetlerinin ÇKP iktidarına rehberlik edeceği vurgulanmıştı.